اکنون بعد از بیش از 150 سال از حیات فوتبال، این ورزش را بسیاری را دربی های بزرگش می شناسند؛ دربی هایی که هر یک به دلیلی به محل نزاع و جدال رقبای قدیمی تبدیل شده
دربی ها تقریبا از اولین سال های شکل گیری فوتبال پا گرفتند؛ زمانی که هنوز خیلی از قوانین اولیه فوتبال هم به شکل کنونی نبود اما دشمنی و رقابت بین دو تیم همشهری در اولین دیدارها نمایان شد. اکنون بعد از بیش از 150 سال از حیات فوتبال، این ورزش را بسیاری را دربی های بزرگش می شناسند؛ دربی هایی که هر یک به دلیلی به محل نزاع و جدال رقبای قدیمی تبدیل شده است.
به مناسبت دربی پایتخت، نگاهی خواهیم انداخت به 10 دربی معروف دنیا:
1- سلتیک- رنجرز
یکی از قدیمی ترین دربی های دنیا که کمتر از سه دهه بعد از آغاز فوتبال مدرن، شکل گرفت. اولین دیدار دو تیم در سال 1888 برگزار شد، زمانی که هنوز بسیاری از معروف ترین باشگاه های حال حاضر فوتبال دنیا شکست نگرفته بودند.
اما آنچه رقابت این دو تیم پرافتخار فوتبال اسکاتلند را متمایز می کند، ریشه های اختلاف آنهاست. رقابت سلتیک و رنجرز بیش از آنکه ریشه ای ورزشی داشته باشد، حاصل اختلافات مذهبی، سیاسی و ایدئولوژیکی است. باشگاه سلتیک را مهاجران ایرلندی کاتولیک پایه گذاری کردند، در حالی که سلتیک تیمی متعلق به پروتستان های مخالف آنهاست.
اختلافات بین هواداران دو تیم به اندازه ای زیاد است که درگیری ها در گلاسکو از چند روز پیش از روز دربی آغاز می شود و این به خسارت های هنگفتی می انجامد. به طور مثال در سال 2011 که دو تیم 7 بار با هم روبرو شدند، در مجموع 2.4 میلیون پوند خسارت به اموال عمومی وارد شد.
دو تیم تاکنون 399 بار با هم روبرو شدند که 159 پیروزی برای رنجرز و 144 برد برای سلتیک رقم خورد. 96 دیدار دو تیم هم با تساوی به پایان رسید.
البته سال گذشته رنجرز به دلیل مسائل مالی به دسته چهارم فوتبال اسکاتلند فرستاده شد (آنها به دسته سوم صعود کردند) و به همین دلیل در یک سال اخیر از "قرار قدیمی" خبری نبود.
2- گالاتاسرای- فنرباغچه
مهمترین دربی شرق اروپا، نمادی از تقابل فرهنگی دو بخش اروپایی و آسیایی شهر استانبول است. فنرباغچه در سمت آسیایی استانبول قرار دارد و گالاتاسرای در سمت اروپایی شهر شکل گرفته و همین مسئله در طی بیش از یک قرن، به رقابتی بزرگ تبدیل شده است.
اولین دیدار دو تیم در سال 1909 انجام شد اما دشمنی دو تیم بیش از دو دهه بعد و در سال 1934 آغاز شد؛ زمانی که یک دیدار دوستانه، با درگیری بازیکنان و آشوب تماشاگران، به یک زد و خورد وحشتناک تبدیل شد.
این رقابت به اندازه ای بالا گرفته که دیدارهای تیم های بسکتبال، والیبال و قایقرانی دو تیم هم با حساسیتی مشابه فوتبال برگزار می شود.
هرچند گالاتاسرای افتخارات بیشتری از فنرباغچه دارد و با قهرمانی در رقابت های جام یوفای سال 2000، عنوان تنها تیم ترکیه ای که در رقابت های اروپایی به قهرمانی رسیده را به دست آورد اما در دربی ها، فنرباغچه پیروزی های بیشتری دارد.
در 375 دیدار دو تیم، 142 بار فنرباغچه و 120 بار گالاتاسرای به پیروزی رسیدند و 113 دیدار دو تیم با تساوی به پایان رسید.
3- بوکا جونیورز-ریورپلاته
اختلاف طبقاتی که همیشه یکی از دلایل تقابل مردم یک جامعه است، در پایتخت آرژانتین به شکل گیری یکی از جذاب ترین دربی های دنیا منجر شد. هر چند این فاصله طبقاتی اکنون دیگر به پررنگی گذشته نیست اما زمانی طرفداران بوکاجونیورز را طبقه کارگر و مهاجران ایتالیایی تشکیل می دادند و طرفداران ریورپلاته هم اقشار متمول تر بوئنوس آیرس بودند.
شدت رقابت و دشمنی بین دو تیم به اندازه ای زیاد است که به این دیدار لقب سوپرکلاسیکو داده اند و در سال 2004، نشریه آبزرور آن را به عنوان یکی از 50 رقابت ورزشی که پیش از مرگ باید دید، معرفی کرد.
درگیری هواداران دو تیم بارها به کشته و مجروح شدن آنها انجامیده اما فاجعه بارترین درگیری در سال 1968 و بعد از یکی از دیدارهای دو تیم در مونومنتال رخ داد؛ زمانی که در درگیری های پایانی بازی، 71 هوادار کشته و 150 نفر زخمی شدند.
در 334 دیداری که دو تیم در رقابت های مختلف مقابل هم انجام دادند، 125 پیروزی برای بوکا و 106 برای ریور رقم خورد.
4- فلامنگو- فلومیننزه
دربی فلا- فلو، جذاب ترین دربی فوتبال برزیل است؛ دیداری بین دو رقیب اهل ریودو ژانیرو که هر بار در ورزشگاه تاریخی ماراکانا مقابل هم قرار می گیرند و این بر جذابیت های دیدار دو تیم افزوده است.
رقابت دو تیم از سال 1911 آغاز شد؛ زمانی که تعدادی از بازیکنان ناراضی فلومیننزه، این باشگاه را به مقصد فلامنگو ترک کردند. از آن زمان رقابت شانه به شانه دو تیم برای کسب عنوان بهترین تیم منطقه ریو ادامه داشته؛ عنوانی که در حال حاضر در اختیار فلامنگو است.
یکی از معروف ترین دیدارهای دو تیم در سال 1963 برگزاری شد؛ دیداری که هرچند با تساوی بدون گل به پایان رسید اما حضور 194603 نفر در ورزشگاه، رکوردی تاریخی را رقم زد.
دو تیم تا به حال 382 بار مقابل هم قرار گرفتند که 137 پیروزی برای فلامنگو و 121 بازی برای فلومیننزه رقم خورده است. 124 دیدار دو تیم هم با تساوی به پایان رسیده است.
5- رم- لاتزیو
رقابت رم و لاتزیو در "دربی دلا کاپیتاله" به سال های دهه 1920 برمی گردد؛ زمانی که حزب فاشیت ایتالیا به رهبری بنیتو موسولینی تصمیم گرفت برای مقابله با تیم های قدرتمند شمالی، یک باشگاه قدرتمند از تیم های شهر رم تشکیل بدهد اما در نهایت دو تیم رم و لاتزیو در این شهر باقی ماندند و این آغاز یک جدال بی پایان بود.
مشترک بودن ورزشگاه های دو تیم موجب شده تا هواداران هر یک بخش ویژه ای ورزشگاه المپیکو را به خود اختصاص بدهند. اولتراهای لاتزیو معمولا در جایگاه های شمالی ورزشگاه (کوروا نورد) و طرفداران دو آتشه رم در جایگاهی های جنوبی ورزشگاه (کوروا سور) مستقر می شوند اما این فاصله هم موجب نشده تا آنها درگیری های خونین پیدا نکنند.
هواداران لاتزیو همچنان به ریشه های فاشیستی شان علاقه زیادی دارند و هیچ تلاشی برای پنهان کردن آن نمی کنند. در دربی فصل 99-1998 دو تیم، آنها بنری 50 متری به ورزشگاه بردند که روی آن نوشته شده بود:" آشوویتز شهر شماست و اجاق، خانه های تان" نوشته ای که خطاب به بازیکنان رنگین پوست رم بود.
در 172 باری که دو تیم مقابل هم قرار گرفتند، 63 پیروزی برای رم، 48 پیروزی برای لاتزیو و 61 تساوی رقم خورده است.
6- آرسنال- تاتنهام
یکی از معدود دربی های این فهرست که رقابت دو تیم بیش از بقیه، جنبه ای صرفا ورزشی دارد. اولین دیدار دو تیم در ال 1887 برگزار شد اما آنچه آنها را به رقبای جدی هم بدل کرد و "دربی شمال لندن" را شکل داد، کوچ توپچی ها از ورزشگاه قدیمی شان، مانور گراوند، به هایبری در سال 1913 بود؛ ورزشگاهی که تنها 4 مایل با ورزشگاه خانگی تاتنهام فاصله داشت و این دو تیم را به رقبای اصلی هم تبدیل کرد.
در زمان جنگ جهانی دوم رقابت دو تیم به اوج رسید؛ زمانی که آرسنالی ها مجبور شدند به دلیل بمباران ورزشگاه هایبوری، بازی های خانگی شان را در وایت هارت لین برگزار کنند؛ اتفاقی که اصلا به مذاق تاتنهامی ها خوش نیامد.
در سال های اخیر هم رقابت دو تیم برای رسیدن به چمپیونزلیگ، شعله های این دشمنی را برافروخته تر کرده است.
دو تیم در همه این سال ها 223 بار مقابل هم قرار گرفتند که 75 پیروزی برای آرسنال و 54 برد برای تاتنهام در آنها رقم خورده است.
7- میلان- اینتر
نام دربی میلان به افتخار تندیس زرین مریم که مادونینا نام دارد، دلامادونینا نامیده شد. این تندیس زرین بر فراز دوئومو، کلیسای جامع میلان قرار دارد.
سال ۱۸۹۹ در شهر میلان باشگاه کریکت و فوتبال میلان تاسیس شد. این تیم تا سال ۱۹۰۸ توانست ۳ بار قهرمانی ایتالیا را جشن بگیرد. در این سال، بین سران اصلی باشگاه بر سر استفاده از بازیکنان خارجی اختلاف افتاد تا اینکه طی یک جلسه رسمی، گروهی که اعتقاد به استفاده از بازیکنان خارجی داشتند از این باشگاه جدا شده و در ۹ مارس ۱۹۰۸ نام اینترنازیوناله (به معنای بین المللی) را برای باشگاه خود انتخاب کردند.
در رقابت میان این ۲ باشگاه اینتر به اقشار بالادستی جامعه تمایل پیدا کرد و قشر متوسط رو به پایین به ویژه طبقه کارگری طرفداران میلان بودند. البته حمایت ثروتمندان از اینتر سبب شد تا میلانی ها هم به مرور زمان خود را به نهادهای قدرت پیوند دهند.
دربی دلامدونینا تاکنون ۲۹۴ بار در مسابقات مختلف برگزار شده که سهم میلان ۱۱۱و سهم اینتر ۱۰۵ پیروزی بوده است. ۲ تیم ۷۸ بار نیز به تساوی دست یافته اند. میلان ۴۴۶ گل و اینتر ۴۲۵ گل در مجموع این دیدارها به ثمر رسانده اند.
8- رئال- بارسا
هرچند رئال و بارسا همشهری نیستند اما دیدار آنها هم در دسته دربی های قرار می گیرد؛ یک دیدار سنتی که ریشه های تاریخی آن به تضادهای فرهنگی و اجتماعی موجود در جامعه اسپانیا برمی گردد.
رئال تیمی نزدیک به طبقه حاکم اسپانیا و بارسا تیمی متعلق به جدایی طلبان کاتالان. هر چند در سه دهه اخیر و با شکل گیری حکومت دموکراتیک در اسپانیا، این رقابت جنبه ورزشی بیشتری پیدا کرد اما در سال های حکومت فاشیست ها به رهبری ژنرال فرانکو، این دیدار نمادی از آزادی خواهی کاتالان ها در مقابل ظلم طبقه حاکم بود.
رقابت دو باشگاه برای به خدمت گرفتن ستاره های بزرگ هم همواره دلیلی دیگر برای تنش و درگیری بین آنها بود. مانند زمانی که رئالی ها با بیرون کشیدن آلفردو دی استفانو از چنگ بارسا، این دشمنی را شدیدتر کردند.
دو تیم در بیش از یک قرن گذشته، 224 بار مقابل هم قرار گرفتند که در این دیدارها، 90 پیروزی برای رئال و 86 برد برای بارسا رقم خورده است.
9- منچسترسیتی- منچستریونایتد
نخستین دربی منچستر میان نیوتون هیث (یونایتد) و وست گوردون (سیتی) در سال ۱۸۸۱برگزار شد. یونایتد یا همان نیوتون هیث در سال ۱۸۷۸ و سیتی در ۱۸۸۰تاسیس شدند و بعد از مدتی با تغییر مالکان خود به نام های امروزی منچستریونایتد و سیتی درآمدند. عمده ترین رقابت این ۲ همشهری بر سر کسب جایگاه تیم اول شهر است.
رقابت دیرینه من یونایتد و من سیتی بیشتر مواقع با برتری شیاطین سرخ لقبی که یونایتدها به آن شناخته می شوند همراه بوده است.
با این حال روابط دو باشگاه همواره خصمانه نبوده و در زمان جنگ جهانی دوم که ورزشگاه اولدترافورد آسیب دید از ۱۹۴۶ تا ۱۹۴۹ بازی های یونایتد در مین رود (ورزشگاه سیتی) برگزار شد. دربی های شهر منچستر همیشه از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار بوده است.
دربی منچستر ۱۶۵ بار برگزار شده که سهم یونایتد ۶۹ و سیتی ۴۶ پیروزی بوده و ۵۰ دیدار آنها نیز مساوی تمام شده است.
10- بوروسیا دورتموند- شالکه
با وجود تعداد زیاد باشگاه های فوتبال در ایالت روهر، جدال میان دورتموند و شالکه به عنوان یکی از حساس ترین داربی های اروپا متعلق به این ایالت بزرگ و فوتبالی است.
جدال سنتی میان دو باشگاه بزرگ روهرنشین برای سالهای زیادی شور و اشتیاق را به مردم این ایالت هدیه داده است.
پس از جنگ جهانی دوم و پایان یافتن حال و هوای جنگ، نبرد این دو تیم بیش از پیش حال و هوای فوتبالی و بیرون از سیاست به خود گرفت. این دو باشگاه از لحاظ دینی و ایدئولوژی در ایالت، شباهت زیادی به یکدیگر دارند. نه فقط شالکه، بلکه دورتموند نیز از طبقه کارگر بوجود آمده اند و مهاجران لهستانی و پروس نقش مهمی در تشکیل این باشگاهها داشته اند. اکنون هواداران این دو باشگاه از تمامی اقشار کشور آلمان و ایالت روهر می باشند که با عشق و تعصب خاصی داربی های این دو تیم را در ایالت روهر دنبال می کنند. به نوعی این بازی همواره از گذشته حکم مرگ و زندگی را برای آن ها داشته است.
در طی سال های حکومت هیتلر در آلمان، او به دلیل علاقه ای که به شالکه داشت، شرایط را برای تضعیف دورتموند فرام می کرد اما بعد از جنگ جهانی دوم، دورتموندی ها بار دیگر پا گرفتند.
حاصل 134 دربی دو تیم، 47پیروزی برای دورتموند و 56 برد برای شالکه بوده است.
