قطعا روانشناسی ورزشی تنها کاهش استرس یا افزایش انگیزه نیست ، هرچند نگاه سنتی به این علم به همین زمینه ها محدود می شود.
پروفسور مارک ویلیامز ، یکی از برجسته ترین دانشمندان اروپا در روانشناسی ورزشی ، علم فراگیری مهارت ها و تخصص و تحلیل عملکرد بازیکنان است. او یکی از شاخص ترین چهره های علمی در زمینه انتشار مقالات مرتبط با فراگیری مهارت است و بیش از 120 مقاله علمی بین المللی ، 13 جلد کتاب ، سخنرانی و مشاوره در 30 کشور مختلف در دنیا را در کارنامه دارد. مارک ، هم اکنون به عنوان مدیر و موسس گروه مطالعه متخصصین و نخبه های دانشگاه برونل لندن ، مشاورر دوره های مربیگری و بهبود عملکرد یوفا ، فیفا و فدراسیون فوتبال انگلستان و مدیر پروژه فدراسیون تنیس انگلستان فعالیت میکند.
مارک ، از انتشار اولین مقاله ات در سال 1992 تا به امروز ، تکنولوژی ، دانش و ورزش حرفه ای چگونه با هم ارتباط داشتند؟
مارک : می توانم بگویم از 1997 تا به امروز در واقع این سه حیطه با هم جلو آمده اند. در آن سال برای اولین بار فدراسیون فوتبال انگلیس موسسه مربیگری تاسیس کرد که فکر می کنم در زمان خودش بزرگترین مجموعه مربیگری در سراسر جهان بود ، در آنجا حدود 50 هزار مربی در بازه زمانی کوتاهی گرد هم آمدند. رابین راسل و هاوارد ویلکینسون کمک زیادی به ورود دانش و تحقیقات به ورزش حرفه ای کردند. من در انتشار مجله ای برای مربی ها در آن زمان با آنها همکاری می کردم . این مجله هر سه ماه یک بار چاپ می شد و متمرکز شده بود بر دانش ورزش ، فیزیولوژی ، جامعه شناسی ورزش و یادگیری مهارت ها . گرایش ما به این بود که مطالبی قابل فهم وعلمی برای مربیان فراهم کنیم.
- آیا این اولین تجربه حضور دانش اکادمیک در ورزش بود ؟
مارک : بله ، من فکر می کنم اولین مشارکت بین دانشگاه و باشگاه های حرفه ای در سال 1997 در باشگاه اورتون اتفاق افتاد. آنها مقدار قابل توجهی پول برای حمایت از دانشجویان فوق لیسانس در روانشناسی ورزش و فیزیولوژی گذاشتند. بلافاصله بعد از آنها لیورپول و بعد هم سایر باشگاه ها همین روند را ادامه دادند.
- این روند ادامه داشته است ؟
مارک : قویتر شده ، اگر الان به تیم اورتون بروید می بینید 12 متخصص ورزش که از دانشگاه مدرک مرتبط دارند در اکادمی مشغول به کار هستند.حتی در برخی باشگاه ها تعداد متخصصین علوم ورزشی از تعداد اساتید دانشگاه در دانشکده های ورزش بیشتر شده است. برای برای مثال می توانم به منچستر سیتی ، منچستر یونایتد و ارسنال اشاره کنم. در واقع سود حاصل از حق پخش تلویزیونی و سرمایه گذاری هایی که در لیگ برتر شد به سمت ایجاد فرصت هایی رفت که دانشمندان ورزشی در این مجموعه ها مشغول به کار شوند.
-به سراغ مطالعات تو برویم ، یکی از کلیدی ترین مفاهیم در مقالات و تحقیقات تو کلمات اندازه گیری ، پیش بینی و تصمیم گیری هستند. چرا این موارد تا این حد برایت اهمیت دارند؟
مارک : در ورزش ، فکر می کنم ایده های متفاوتی وجود دارد ، ایده هایی که از ذهن افراد می اید. من به عنوان یک محقق ، مایل بودم بی طرفی را به پروسه پیشرفت ورزش با جمع آوری داده ها و تحلیل شان اضافه کنم. من قضاوت بر اساس یک داده حقیقی را به یک اظهار نظر صرفا برخاسته از ذهن آدمی ترجیح می دهم.در مورد پیش بینی و تصمیم گیری ، به نظرم این دو زمینه به صورت کاملا جدی در ورزش بررسی نشده اند و به نحوی حتی نادیده گرفته شده اند. تمام تمرکز تحقیقات ورزشی بر اصلاح امادگی فیزیکی بازیکنان ، تغذیه ، جلوگیری از مصدومیت و ریکاوری است . قطعا اینها برای یک ورزش مهم اند اما جایگاه توسعه تکنیک ، تاکتیک و هوش یادگیری در ورزش حرفه ای کجاست ؟ برای من مهم ترین چیز توانایی یادگیری مهارتی و تطابق ذهنی با نیازهای یک ورزش برای بازیکن است. مهارت گرفتن تصمیم درست ، در زمان درست. در این زمینه به اندازه کافی تحقیق نکرده ایم.
- تکنولوژی چقدر به پیشرفت این تحقیقات کمک کرده است ؟
مارک : یکی از چالش ها در مورد هوش بازی ، این است که بر خلاف چربی بدن یا سرعت بازیکن ، هوش بازی خوانی ، تصمیم گیری و پیش بینی به سادگی قابل اندازه گیری نیستند. قدرت و چالش تکنولوژی در این است که بتواند محیط و موقعیت تست را به موقعیت واقعی بازی نزدیک کند. در حال حاضر شبیه سازی ویدئویی و تا حدی انیمیشن وارد این حیطه شده است اما شاید در اینده نه چندان دور شاهد حضور حقیقت مجازی هم باشیم. حقیقت امر این است که شاید تا به امروز 90 % تمرکز تحقیقات اکادمیک متمرکز بر دلایل و مکانیزم های تصمیم گیری و پیش بینی بوده است تا بازیکنان حرفه ای و نیمه حرفه ای را مقایسه کند اما تعداد بسیار کمی مقاله وجود دارد که تلاش کرده باشند این یافته ها را به کمک مثلا انیمیشن یا ویدئو بازسازی کنند و محیط تمرینی مهیا کنند.
- یک سوال در مورد علم روانشناسی ورزش ، چرا وقتی مورد روانشناسی ورزشی حرف میزنیم ، اکثر نگاه ها به سمت کاهش استرس و افزایش انگیزه می رود ؟ چراتاکیدی روی سایر مطالب و تکنیک های این علم وجود ندارد؟
مارک : قطعا روانشناسی ورزشی تنها کاهش استرس یا افزایش انگیزه نیست ، هرچند نگاه سنتی به این علم به همین زمینه ها محدود می شود. در حال حاضر تمرکز زیادی بر " فرایند یادگیری " وجود دارد هم چنین هوش بازیخوانی یکی از مهم ترین عناصر در ورزش حرفه ای است. وقتی به بهترین تیم های دنیا فکر میکنی که در سالهای اخیر موفق بوده اند، مثلا به بارسلونا یا در سطح ملی اسپانیا یا المان ، خیلی کم پیش می آید که اظهار نظری در مورد میزان آمادگی بدنی شان بشنوی ، همه نگاه ها به سمت تاکتیک ها و مهارت های ذهنی بازیکنان است ، مهارت تصمیم گیری درست در زمان درست.
- آیا فوتبال امروز بارسلونا و اسپانیا ، نهایت فوتبال است ؟ آیا بازی از این هم می تواند زیبا تر شود ؟
- بازی همیشه در حال تغییر و توسعه است . در 20 سال گذشته تغییرات اساسی در زمینه های امادگی جسمانی شاهد بودیم و الان ورزشکاران بهتری داریم . ریتم بازی هم عوض شده است و امروزه خیلی سریعتر است ، من گمان می کنم این روند ادامه خواهد داشت و قدم بعدی می تواند اگاهی تکنیکی و تاکتیکی بهتر در زمینه بازی باشد.
- ایا فوتبال انگلیس باید به دنبال فراگیری تیکی تاکا باشد؟ آیا تیکی تاکا اینده فوتبال جهان است ؟
- مارک : در هر سبک بازی تکنیک و تاکتیک مهم اند ، من فکر می کنم بعید است که ما بخواهیم مانند بارسلون یا اسپانیا بازی کنیم چون تفاوت های فرهنگی مشخصی وجود دارد. انتظار از تیم های انگلیسی یک سبک مشخص بازی است ، نگاه سنتی که فیزیک قدرتمند ، استقامت و کار سخت را می طلبد. فوتبال فقط نقطه ضعف و قوت شما نیست ، در مورد توانمندی های حریف شما هم هست. تیکی تاکا روش خوبی برای بازی بازیکنانی است که در آن تیم ها هستند و من از تماشای آن لذت می برم ولی این هرگز به این معنا نیست که همه تیم ها باید به روش آنها بازی کنند. -
- در 20 سال گذشته ، علی رغم پیشرفت علم و تکنولوژی در انگلیس ، شاهد موفقیت تیم ملی این کشور هیچ وقت نبوده ایم ، مشکل کجاست ؟
مارک: من فکر می کنم این مسئله یکی از زیان های داشتن بهترین لیگ دنیا است ! باشگاه های برتر ، بودجه خوبی برای ترانسفر بازیکن دارند و به دنبال منافع خودشان هستند . وقتی آنها با ستارگان خارجی قرار داد امضا میکنند فرصت چندانی برای جوانان انگلیسی برای درخشش مهیا نمی شود. هم چنین ، ما نیاز به توسعه و سرمایه گذاری بیشتر در پرورش مربیان مان داریم ، چرا که اگر بازیکنان ما دسترسی به مربیان طراز اول داشته باشند ، امکان پیشرفت بهتری دارند.
- به عنوان سوال آخر ، می خواهم نظرت را در مورد علت کیفیت یک بازیکن در آسیا بپرسم که نمونه ای شبیه او قبلا نبوده است و بعید هم می دانم هرگز تکرار شود ، اسم او علی کریمی است و در اروپا هم سابقه بازی در بایرن مونیخ را دارد ، ریشه این تفاوت او در کجاست ؟
( برای این سوال ، یک کلیپ 4 دقیقه ای از بهترین مهارت ها و گل های علی کریمی در پرسپولیس ، تیم ملی و بایرن مونیخ را تماشا می کند ).
مارک : او قطعا در خیابان فوتبال یاد گرفته است ، درست است ؟ او محصول آکادمی نیست. فوتبالی خیابانی (منظورش همان کل کوچک خودمان است) به خاطر فضای کمتر ، جنس بازی و هیجانی که برای نوجوانان و جوانان دارد یک ضرورت به تمام معنا است ، بازیکنانی که فوتبال را از فوتبال خیابانی اغاز میکنند سرعت و کیفیت بهتری در یادگیری مهارت دارند ، ما در انگلیس این مسئله را اخیرا در تمرینات اکادمی پرورش استعدادهای انگلستان در نظر گرفته ایم . آنجا نوجوانان ما باید با توپی کوچک تر از توپ حرفه ای فوتبال در زمینی به مراتب کوچک تر با نفرات کمتر فوتبال یا شاید فوتسال بازی کنند
جاوید جعفری فراهانی
با تشکر از نیلوفر مومنی
حالا آن دو آتشه های علی پروینی هم جای خالی سلطان را احساس نمی کردند در تیم ملی. ممد مایلی مربی اصوللگرای پرسپولیسی با تاکید بر اصول سنتی اش جای خود را در قلب ها باز کرده بود و به کمک دستیارانش نقاط ضعفش را پر کرده بود. اما .. خیلی زود ماه عسل تمام شد! تمرینات پله، تعویض های کلیشه ای دقیقه هفتاد لعنتی علی منصور با خداد! کنار گذاشتن علی دایی و دخالت سید محمد خاتمی برای بازگشتش. دعاهای اجباری کمیل و تمرینات کله سحر... و خلاص. ایران - قطر کله منحصر به فرد کریم و اخراجی که بعد از یک باخت تحقیر کننده ارضایمان کرد. تا حداقل بگوییم به درک که باختیم، کریم حال عربه رو گرفت!
